(Gos d’Atura Català )
Herkomst
De Gos d’Atura Català is oorspronkelijk afkomstig uit de Spaanse Pyreneeën en verspreidde zich later over de gehele regio Catalonië, gelegen in het noordoosten van Spanje. In het Catalaans wordt met een Gos d’Atura elke soort hond bedoeld die men gebruikt voor het hoeden van schapen, geiten en soms ook koeien of paarden. De toevoeging “Català” geeft aan dat het gaat om een middelgrote, langharige, uit Catalonië afkomstige, rashond. De kortharige variant, die overigens nauwelijks nog voorkomt, is de Gos d’Atura Cerdà.
De herkomst van deze honden verklaart veel over zowel het uiterlijk als het gedrag en karakter, zeker omdat er met het ras relatief nog weinig is gefokt als ‘huishond’ en de huidige exemplaren dus nog erg dicht staan bij hun werkende collega’s uit Spanje.
De oorsprong is zoals die van de meeste werkhonden niet duidelijk, sommigen zien de door de Romeinen naar Spanje meegebrachte Berghond der Bergamasken als voorouder van enkele Zuid-Europese herdershondenrassen. Zeker is dat door de verschillen in klimaat en leef- en werkomstandigheden in de betreffende gebieden, er gaandeweg ook een grote verscheidenheid aan uiterlijke kenmerken en karaktereigenschappen ontstond: zo selecteerden de herders in iedere streek net zolang tot ze de voor hen ideale werkhond hadden gefokt.
Een goed voorbeeld hiervan zijn de verschillen tussen de Gos d’Atura Català en de Franse variant, de Berger des Pyrénées. De Pyreneese Herdershond is een stuk kleiner en lichter gebouwd dan de Gos d’Atura, omdat in het Franse gedeelte van de Pyreneeën de honden alleen de kudde hoefden te drijven, terwijl voor bewaking van de kudde de veel grotere en sterkere Pyreneese Berghond werd gebruikt.
De herders aan de andere kant van de Pyreneeën konden zich deze luxe echter niet veroorloven en waren genoodzaakt een forser ras te fokken, dat niet alleen behendig en snel moest zijn om de kudde door het moeilijk begaanbare gebied te loodsen, maar ook moedig en sterk om de kudde te kunnen beschermen tegen roofdieren! De dichte, lange vacht van de Gos d’Atura Català zorgt ervoor dat de honden bestand zijn tegen zowel de felle kou in de Spaanse Pyreneeën, als de hitte in de warmere en laaggelegen gebieden van de regio. Daarnaast heeft de Gos d’Atura een enorm uithoudingsvermogen, terwijl het meest eenvoudige voedsel al voldoende is. Uiteraard kwamen deze eigenschappen goed van pas in het tamelijk arme en uitgestrekte platteland.
Hoewel er afbeeldingen uit de 15e eeuw bestaan van monniken met hun schaapskuddes en een hond die sterk lijkt op de huidige Gos d’Atura Català, dateert de eerste officiële rasstandaard uit 1929. Deze was gebaseerd op de reu Tac en het teefje Iris, beide geboren in 1926. Vanaf dat moment kon de Gos d’Atura dus overal ter wereld verschijnen op tentoonstellingen, maar dit gebeurde echter niet. Aan de ene kant bleek het erg moeilijk om met deze robuuste en degelijke werkhond door te dringen tot de in die tijd nogal elitaire tentoonstellingswereld, terwijl aan de andere kant het grootste deel van de eigenaren, de schaapsherders, helemaal niet geïnteresseerd waren in schoonheidswedstrijden.
Daarnaast namen deze herders het ook niet zo nauw met de raszuiverheid: omdat het hen in de eerste plaats ging om goede werkcapaciteiten, kwamen regelmatig kruisingen voor van Gos d’Atura’s met diverse soorten honden. Halverwege de jaren ’70 slaagden de liefhebbers van het ras er eindelijk in de neergang om te buigen en binnen enkele jaren werd de rasstandaard uit 1929 geactualiseerd en de rasclub heropgericht. Vanaf die tijd zien we de Gos d’Atura steeds vaker op nationale en internationale tentoonstellingen en breidt de fokkerij zich uit.
Om de Gos d’Atura Català in zijn oorspronkelijke toepassing als herdershond aan het werk te zien moet tegenwoordig erg goed worden gezocht in het binnenland van Catalonië. Daarnaast worden de honden ook wel als waakhond gebruikt op boerderijen of buitenhuizen. Meer kans heeft u om de Gos aan het werk te zien tijdens de wedstrijden in het schapendrijven, die in menig Catalaans dorp jaarlijks vol enthousiasme worden georganiseerd!